روشهای گوناگونی برای استفاده از انرژی خورشید وجود دارد. یکی از روش ها دریافت برق ( الکتریسیته ) از نور خورشید می باشد. به کلیه قطعات و تجهیزاتی که در جهت تولید و استفاده از برق تولید شده از نور خورشید بکار رفته را یک سیستم فتوولتاییک می گویند.
بطور کلی یک سیستم فتوولتایی از 4 عضو اصلی تشکیل یافته است.
1- پانلهای خورشیدی
2- باتری باتری
3- اینورتر (تبدیل کننده برق دی-سی به ای-سی)
4- شارژکنترل
سلولهای خورشیدی از مواد نیمه هادی به نام سیلیکون یا ژرمانیوم ساخته شده اند که با تحریک الکترون های آن توسط فوتونهای نوری، الکتریسیته تولید می شود.
برق تولیدی توسط سیستم فتوولتاییک از نوع برق DC می باشد. بنابراین کلیه وسایلی که با برق DC کار کنند را می توان به این سیستم وصل کرد. مانند : رادیو، شارژ موبایل، چراغ قوه و برخی از موتورها که با برق DC کار می کنند. برای سایر وسایل برقی که با استفاده از برق AC کار می کنند از دستگاهی به نام اینورتر، که وظیفه تبدیل برق DC به AC را بر عهده دارد، استفاده می شود.
برای جلوگیری از آسیب، بر روی پانل های خورشیدی یک لایه پلاستیک یا شیشه ضخیم شفاف قرار گرفته است که از برخورد اشیاء به سطح سلول ها جلوگیری می کند.
نور خورشید از لایه های نازک برف و یخ به راحتی عبور می کند و تاثیر چندانی بر روی کارکرد پانل ندارد، ولی تا حدی راندمان را کاهش می دهد و بهتر است که سطح پانل ها به دقت تمیز گردد.
به روشهای متعددی می توان از خورشید جهت دریافت انرژی برای مصارف مختلف استفاده کرد. یکی از روشها دریافت برق ( الکتریسیته ) از نور خورشید می باشد. به کلیه قطعات و تجهیزاتی که در جهت تولید و استفاده از برق تولید شده توسط نور خورشید بکار رفته را یک سیستم فتوولتایی می گویند.
خیر. بیشتر وسایل برقی مانند تلویزیون ، یخچال ، فریزر ، کامپیوتر ، با برق شهر کار میکنند. برق شهر از نوع برق دی- سی نمی باشد. نوع دیگر برق نوع برق متناوب یا ای-سی می باشد که امروزه برق ای-سی یا متناوب کاربرد بیشتری در زندگی بشر دارد به خاطر ویژگیهای منحصر به فرد خود. خیلی از دستگاههای الکتریکی هم فقط میتوانند با برق ای-سی کارکنند . ولی اکنون برخی از وسایل برقی به گونه ای طراحی و ساخته می شوند که بتوان در حالت معمول از برق شهر استفاده کرد ( برق متناوب ) و در شرایطی که برق شهر در دسترس نبود ( درهنگام مسافرت یا موارد دیگر ) بتوان با باتری ( برق دی-سی) این وسایل را بکار انداخت . به عنوان نمونه می توان به کامپیوترهای قابل حمل ( لپ تاپ ) ، رادیوهای کوچک ، دوربینهای فیلمبرداری ، وسایل جانبی اتومبیل مثل جاروبرقی اتومبیل و… نام برد که هم قابلیت استفاده با برق شهری را دارد و هم می توان باتری این وسایل را شارژ نمود و با برق باتری که همان نوع برق دی-سی است نیز کار کنند.
نور خورشید حاوی بسته های انرژی به نام فوتون می باشد که با برخورد این فوتونها به سطح سلول خورشیدی انرژی الکتریکی تولید می گردد.
بهترین شرایط برای دریافت بیشترین انرژی الکتریکی از یک سلول یا پانل فتوولتایی این است که هوا آفتابی باشد و پرتوهای خورشید به صورت عمودی به سطح سلولها بتابد.
کشورهای جهان یا در نیمکره شمالی خط استوا قرار دارند ویا در نیمکره جنوبی یا بر روی خط استوا. برای کشورهایی که در نیمکره شمالی قرار دارند مانند ایران بایستی پانلها رو به جنوب با زاویه بین 30 تا 40 درجه تنظیم و نصب گردند. زیرا در طول روز خورشید در جنوب ایران قرار دارد. در ظهر هم بیشترین انرژی دریافتی از پانلها را خواهیم داشت زیرا تابش خورشید عمود بر سطح پانلها خواهد بود . در هنگام نصب پانلها بایستی دقت کنیم که پانلها در مکانی نصب گردند که سایه جسمی از قبیل ساختمان ، برگ درختان و… در طول روز بر روی پانلها نیفتد که در این صورت بازده پانلها بسیار کاهش می یابد.
پانلهای فتوولتایی در حال حاضر قیمت نسبتا بالایی دارند ولی با پیشرفت تکنولوژی و تولید انبوه این پانلها در سطح دنیا هر روزه قیمت آنها کاهش می یابد. حال با توجه به بالابودن هزینه پانلهای خورشیدی باید تدابیری اندیشیده شود تا با کمترین تعداد پانل بتوان انرژی مورد نیاز را برآورده کرد. یکی از موثر ترین روشها این است که پانلها را در مکانی نصب کنیم که سایه جسمی روی آنها در طول روز نیفتد . روش دیگر که البته در بعضی مواقع می تواند صرفه اقتصادی داشته باشد استفاده از یک سیستم رد یاب خورشیدی است. بدین صورت که پانلها در طول روز همیشه رو به خورشید خواهند بود و با تغییر موقعیت خورشید در آسمان پانلها هم تغییر موقعیت دهند به گونه ای که همیشه رو به تابش نور خورشید قرار گیرند. یا به عبارتی تابش نور خورشید همیشه عمود بر سطح پانلها می باشد. در این حالت تاثیر بسیار زیادی در بازده پانلها دارد
همانطور که در قسمتهای اصلی این سیستم گفته شد ، یکی از قسمتهای اصلی این سیستم بانک باتری میباشد . بانک باتری شامل تعدادی باتری می باشد که بهم متصل شده اند و کار آنها ذخیره انرژی الکتریکی تولید شده توسط پانلهای خورشیدی می باشد. از برق تولیدی پانلهای خورشیدی به 2 صورت میتوان استفاده نمود . 1- اگر در روز باشد می توان به طور مستقیم از انرژی تولیدی سلولها برای مصرف کننده ها استفاده نمود. 2- در مواقعی که هوا ابری است یا در شب هنگام ، می توان از انرژی ذخیره شده در باتریها جهت تامین انرژی الکتریکی وسایل برقی استفاده کرد.
بله. ولی مقدار انرژی دریافت شده کمتر از حالتی است که هوا آفتابی است. در کشورهای اروپایی مانند آلمان که در اغلب مواقع هوا ابری است ، با این حال از سیستمهای فتوولتایی در مناطقی استفاده میشود.
از پانلها به مدت حدالقل 20 تا 25 سال می توان بهره برداری نمود ولی بعد از 25 سال بازده آنها کم میشود ولی هیچگاه یک پانل بعد از این مدت بطور کلی خراب نمی شود. حال بعد از این مدت در صورتی دیده شد که انرژی تولیدی پانلها به دلیل کاهش راندمان پانلها کاهش یافته است می توان با اضافه کردن چند پانل جدید ، از کل سیستم دوباره استفاده نمود بدون آنکه بخواهیم تمامی پانلها را عوض کنیم.
پانلها را می توان در نزدیکترین مکان به مصرف کننده یا حتی بر روی پشت بام خانه ها نصب نمود. بنابراین از مقدار قابل توجهی تلفات ناشی از سیم کشی و هزینه های مربوط به سیم کشی جلوگیری می شود. در ضمن با نصب این پانلها بر روی تیرهای چراغ برق و یا پشت بام می توان از اشغال فضا نیز جلوگیری کرد.
در برخی از کتابها از این دو واژه به اشتباه بکار برده شده است . پانل خورشیدی یک صفحه مسطح می باشد که تعدادی سلول خورشیدی روی آن نصب شده است و بهم متصل شده اند . باتری خورشیدی نوعی خاص از باتری است که در یک سیستم قتوولتایی بکار می رود . تفاوت این باتریها با باتریهای رایج در بازار این است که دارای طول عمربیشتری است.
بله. هم اکنون پانلهایی ساخته شده اند که به راحتی می توانند خم شوند و حتی دور مچ دست قرار بگیرند که البته قیمت آنها بیشتر از پانلهای معمولی می باشد و در مواردی خاص کاربرد دارند.
سلولهای خورشیدی در سال 1883 کشف شد و از همان زمان تحقیقات جهت بالا بردن بازده این سلولها آغاز شد. در ابتدا بازده آنها در حدود 2% بوده ولی هم اکنون پانلهای تجاری در حدود 11 تا 15% بازده دارند. البته پانلهایی با بازده بیش از 30% نیز ساخته شده است که در مصارف تجاری فعلا بکار نمی رود.
اولین کاربرد سیستمهای فتوولتایی در پروژه های فضایی و ماهواره ها بود. ماهواره ها تمامی انرژی مورد نیاز خود را از سیستمهای فتوولتایی تامین می کنند .